Manyetik Değiştirme ve Lehimlemede Temeller

Gitar fanatiklerinin yegâne mâbedi Gitarizm’e hoşgeldiniz.

Bu yazı ile elektronik modifikasyonlarına başlıyoruz. Artık manyetik değiştirmek için para dökmeye son :) Elektronikçi olmayan, iddiasız naçizane bendenizin hazırladığı bu makalecik umuyorum ki daha önce manyetik değiştirmemiş, eline havya almamış bir çok kişiye çok faydalı olacak. Ancak lütfen yazımın başında belirttiğim uyarı kısmına riâyet edin, abartmıyorum, dikkatsizliğin bedeli ağır olabilir. 

Türk gitar alemine bir katkımız olduysa affola!

Bu yazı Sound Dergisi Mayıs 2011 sayısındaki "Gitarizm" köşesinde yayımlanmıştır. Kaynak gösterilmeden ve izin alınmadan alıntılanması uygar dünya adına doğru değildir. Dahası yasal da değildir...

Lehimleme ve Manyetik Değiştirmede Temeller

Öncelikle belirteyim ki şu an yazacaklarım giriş ve temel seviye lehimleme-manyetik değiştirme vs. bilgilerini içerir. Eğer bu işler için meraklıysanız ancak bir şey bilmiyorsanız, başlayacak yeri ve/veya gerekli malzemeleri bilmiyorsanız burası doğru adres. Umuyorum artık manyetik değiştirme işleri, gelecekte yazmayı planladığım çeşitli elektronik modifikasyonlar sizin için büyük sıkıntı ve masraf kapısı olmaktan çıkar. Ayrıca kurdun ensesinin neden kalın olduğunu da unutmamak lâzım…

Dikkat:İşin başında bazı noktaları belirleyelim. Eğer gitarınızın garantisi varsa, bu yazıda bahsedeceğim bazı fikirler, yöntemler ve alternatifler garantinizi yitirmenize yol açabilir. Ayrıca havya ile yapmaya kalkışacağınız işlerde gerekli hassasiyeti ve saygıyı göstermeyecek olursanız ciddi yaralanmalara, ev & işyeri kazalarına, yangınlara, gitarınızda veya gitarınızın elektronik komponentlerinde kalıcı hasarlara yol açabilirsiniz, bunu başlamadan önce adınız gibi bilin! Tüm bu işlerde tüm sorumluluk okurlara aittir ve Sound Dergisi veya şahsım sorumlu tutulamaz. Ayrıca bahsi geçecek modifikasyonlar çeşitli seviyelerde el becerisi gerektirebilir. Bunları nizâmi yapamayacağınızı veya hiç yapamayacağınızı düşünüyorsanız gerekli önlemleri mutlaka alın veya bırakın bileni yapsın. Ayrıca sakın “Bana bir şey olmaz”, “İki Dakkalık işim var, bir de gözlük mü takayım” gibi mantıklar ile hareket etmeyin ve koruyucu gözlük, eldiven, maske gibi koruyucuları daima kullanın!!

GİRİŞ: MALZEMELERİMİZİ TANIYALIM

1)Havya ve lehim süngerli havya tutacağı: Cihazın tam fotosu yukarıda görülmekte. Weller aklıma gelen kaliteli bir lehim markası. Ama pahalı kaçabilir. Ben BOTS marka kullanıyorum ki size de önereceğim budur zira hem çok pahalı değil, hem de cidden işlevsel. Gitar manyetik değişimleri veya genelleyecek olursak tipik gitar elektroniği işleriyle uğraşırken efektif bir şekilde kullanılacak bir havya seçerken dikkat etmeniz gereken birkaç husus var. İlki havyanın gücü. Gitar işleriyle uğraşırken size lazım olacak cihaz 40Watt’lık olanlardır. Daha güçlülerinden olmasın. Belki 45W’lık olanlar da çok sıkıntı yaratmaz ama özellikle tabanca şekilli  çok yüksek güç tüketen versiyonlar potansiyometreler ve kapasitörler gibi yan komponentlerinize zarar verebilir. Dolayısıyla uçmanıza gerek yok... Daha düşük güce sahip bir havya olursa bekleme süreniz artar. Ayrıca dikkat etmezseniz “soğuk lehim” denen sinir katsayınız konusunda size yeni keşifler yaptıracak hadiselere daha sık yol açar. Dolayısıyla 35W’lık bile olsa düşük güçlü modellerden de koruyun kendinizi.

Önemli bir parametre de bu havyaların uçlarıdır. Bots’larda uç değişimi vs kolaylıkla yapılabilmekte ve uç bulmak da çok zor sayılmaz, eğer çok özel bir şeye ihtiyacınız yoksa. Varsa zaten özel bir lehimleme peşindesinizdir ki burada yazacağım her şeyi de biliyorsunuzdur. Önemle vurgulamak istediğim çok önemli bir konu ise 1 TL’ye satılan çivi başlı havyalardan uzak durmanızdır. Aman diyeyim! Ayrıca uçup gazlı havya, havya istasyonu gibi ürünlere 400-500$ para vermeyin, sadece iki manyetik, bir potansiyometre bağlamak için gereksiz şeyler bunlar…

Lehim süngeri de olan bir havya tutacağı ise ilk düşüncede çok elzem gelmese bile uygulama aşamasında işinizi ciddi oranda kolaylaştıracak bir üründür. Pahalı sayılmaz, bence alın ki ne sağı solu yakın, ne de kirli lehim ucuyla çalışmak zorunda kalın.

2)Araçlar: Gerekli araçların genel bir fotosu aşağıda görülmektedir. Pens’in ters mantığıyla çalışan bir çeşit lehim pensi (hem pens hem de ısı azaltıcı olarak kullanılacak), yan keski, normal bir pens, yıldız ve normal tornavida, lehim teli, maket bıçağı, multimetre ve ön-hazırlık aşamasında ganimet edilmiş bir devre şeması;

Bu ters mantık işleyen pens (basınca açılan, bırakınca kapanan) hem lehimleme yaparken lehim telini veya parçayı tutmak, hem de lehim bölgesinin veya lehimleme yapılan parçanın kolayca soğuması için oldukça faydalıdır. Mutlaka bulunsun zira bu tür işlerde havyadan sonra en sık kullanacağınız alet o olacak. Falçata ve yan keskiden telleri kesmek ve telleri sökmek için faydalanacaksınız. Normal bir pensi de, ters-pensinizi bir kabloyu veya bir yerleri tutar halde bıraktığınız anlarda başka bir şeyler yapmak için kullanacaksınız.

Lehim pompası (yukarıda, sağ tarafta görebileceğiniz siyah zımbırtı) eski manyetiklerinizi çıkarırken, bağlantıları sökerken (özellikle volüm potansiyometresine uygulanmış iri lehimlerde) çok işinize yarayacak bir cihazdır. İşlevini çözmek için dört sene elektronik okumaya hâcet yok. İyice ısıtıp sıvılaştırdığınız ergiyik lehimi bu pompanın içine çekerek lehim sökeceksiniz ve eskimiş, kötü durumdaki lehimleri tâzelerken ilâcınız olacak…

Yıldız ve normal tornavidaları hem amaçları ile hem de amaç dışı olarak kullanacaksınız. Dursunlar… 

Lehim teli önemli bir konu elektronikte. Ancak bizim “kaba” işlerde yani manyetik veya potansiyometre değiştirirken doğru kullanıldığında mucizevi farklar yaratmasalar gerekir? Gerçi günümüzde her şeyin çok ucuz ve çok rezil ürünü bulunmakta. Neyse, etrafta bulacağınız tipik teller iş görür. Solder Wrifck, Solder Wire Sword, Soldex, Feray gibi markalara çok kasmanız elzem değil bana göre. Ancak aşırı pahalı olmadıklarını da düşünürseniz almak kötü bir yatırım sayılmaz. Tercih size kalmış ama bir öneri isterseniz, iyi bir şey alın. Bunlardan her ay 600 balya tüketmeyeceğinizden masraf olarak acısı büyük olmayacak. Tüm bu parçaları almak, hâlen dışarıda manyetik değiştirtmekten daha hesaplı olacak zirâ. Lehim pastasına ise aslına bakarsanız pek gerek yok. Ben hiç kullanmam. Bazı elektronikçiler, özellikle havya ucunu korozyona uğratarak aşındırdığı için kaçınırlar. Lehim telimiz içindeki minik kanallarda zaten bir miktar lehim pastası olduğu için alıp almamak size kalmış. Ayrıca bu teller, kompozisyonlarına göre de türlere ayrılır. Yurtdışına ithalat yapmayacaksanız kurşunsuz lehim teli filan almanız gerekmez. En tipik kalay/kurşun alaşımlı olanını tercih edebilirsiniz. Ancak bahsettiğim “kurşun” kendi başına büyük bir uyarıdır! Sakın yutmayın, küçük çocukların kolayca ulaşabilecekleri yerlerde bulundurmayın, lehim buharını solumayın.

Bu süreçlerde doğrudan pek faydalanmayacağınız ancak manyetikler ve hobi elektroniği gibi ufak tefek işlere eğiliminiz varsa yararlı olabilecek bir cihaz da multimetredir (az önceki fotoda, en soldaki dijital cihaz). Bu cihazı gitar projelerinde manyetiklerin dirençlerini ölçmekte, topraklamada bir sorun olduğunda veya yapısını tanımadığınız bir switchin değerlendirilmesinde iletkenlik tespiti işlevi ile faydalanılır.

En sona yazdığım ancak bu işlerde ilk halledilmesi gereken husus devre şemasıdır. Bu ön-hazırlık aşamasında halledilmesi gereken bir hamledir. Ezbere filan gitmeyin tecrübeniz azsa. Hatta tecrübeniz olsa bile karmaşık bir işe kalkışacaksanız mutlaka bulunsun. Elinizin altında, kolayca bakabileceğiniz ve takıldığınız yerlerde tekrar tekrar göz atabileceğiniz bir şemanız hazır olmalı. Üstelik yaptığınız her bağlantıyı şema üzerinde işaretleyerek, bağlantı unutmaktan da korunmuş olursunuz.

Aşağıda örnek olarak bir devre şeması görülmekte. Bu devrelere ulaşmak için en ideal, en güzel yer Seymour Duncan firmasının sitesi üzerindeki ( www.seymourduncan.com ) lehim şemaları (wiring diagrams) bölümüdür. En faydalı kaynak açık ara orası. Onlarca bağlantı türü için çok kolay anlaşılabilen şemalar mevcut. Üstelik manyetiğinizin renk kodlarını öğrendikten sonra bu şemaları istediğiniz hemen her marka manyetik için de kullanabilirsiniz. Yani “Burada Duncan’lar için şemalar var, benim manyetiğim ise filanca marka” gibi bir durum yok.

LEHİMLEME : HAVYALAR ELİMİZDE, UZUN İP BELİMİZDE…

Önceliğimizi lehimleme düzeneğimizi ve masamızı hazırlamaya veriyoruz. Düz, oynamayan bir masaya ihtiyacınız olacak. Onun üzerine gitarın çizilmemesi veya gitarın ön kısmındaki switch başları gibi parçaların hasar görmemesi için eski bir havlu veya o türden bir şeyler sererek gitarımızı bunun üzerine yerleştiriyoruz.

Havyamızı iyice ısınması için beklerken yapmamız gereken şey, takacağımız manyetiklerin boylarını ayarlamak ve akâbinde uçlarını açmak olmalı ki zamandan kazanalım değil mi? Manyetikler ilk alındıklarında kablo boyları çok uzun olur. Genelde köprü manyetikleri için daha kısa, sap manyetiği için daha uzun bir ayarlama yapmak lazım gelir. Manyetik kablolarının boylarını iyi ayarlamak temiz bir iş çıkarmak ve elektronik havuzunun hacminden maksimum derecede yararlanmak adına önemlidir (pek önemli değil gibi mi göründü? O zaman o minicik alanlara 3 DPDT on/on switch, bir 5 yollu switch, 2 ton - 1 volüm potansiyometresi, bir de SPDT killswitch yerleştirmeyi deneyiniz). Bu konuda tahmin yürütemeyecek durumdaysanız manyetik kablolarını kesmeden önce eski manyetikleri sökmeyi bekleyin, söktükten sonra yeni cici manyetiklerinizi takıp, kabloları gitarın elektronik havuzuna uzatarak kontrol edin.

Manyetik kablolarını soymak için maket bıçağı kullanıyorum ben. Tel soyucular var piyasada ancak bizim teller çok fazlı ve ince olduğu için hiç faydasını görmedim kullandığımda. Laf aramızda, her şeyin yolda gittiği durumlar için konuşuyorum, bu işin en gıcık kısımlarından birisi tel soymadır bence. Dört iletken kablolu olanlarda, bobinlerden gelen her bir telin tek tek uçlarının lehimlemeye imkân verecek kadar açılarak hazırlanması önemli (bkz. aşağıdaki foto). Ne çok uzun, ne de kısacık açmak gerek. Yarım santim kâfi gelir. Tek iletkenli olan eski PAF humbuckerların tipindeki manyetiklerde, birçok P-90’da ise genellikle dışında metal bir kılıf, içinde de tek bir kablo bulunan bir kablo çıkar. Bu manyetikleri soyarken de falçata iyi bir alternatif olabilir. Ama keserken azami dikkati göstermek lâzım. Dahası bu dış metal kılıf kesilirken tel tel kopar, dökülür. Bunların batmaması için kesmeden önce alta bir kâğıt koymak, kesimden sonra dökülenleri o kağıt üzerinde toplayıp hemen atmak size yarar sağlar.

Telleri soyarken elinize dikkat edin, kesmeyin sakın. Sakin iş yapın, telaşa paniğe mahal vermeyin. Lehim işlerinin her aşamasının temelinde sabır yatar.

Havyamız yeterince ısındı (Bunu anlamanın en güzel yolu gitar içindeki eski lehimleri ne kadar sürede ergittiğine bakmaktır. Ufak bir lehim parçasını kısa sürede ergitebiliyorsa tamamdır) ve yeni manyetikleriniz de takılmak için hazır. Bu noktada havyanın ucunu ıslak süngerde (bu sünger ilk şekilde de görebileceğiniz gibi tutacak ayaklığın yanında gelir) temizleyin. Zamanla havyanın ucunda okside cüruf veya reçine tortuları birikebilir ve ucun ısı iletimini engeller. Lehim yaparken ise bu artıklar, yapılan lehimi kirleterek soğuk lehime yada lehim temassızlıklarına neden olabilirler. Hazırsak o zaman şimdiki işimiz havyamızı sağ, pompamızı da sol elimize alarak (duruma göre ters pens yarımı ile) eski bağlantıları sökmek olmalı. Bu aşamada mutlaka bolca net fotoğraflar çekin, notlar alın ki başa dönmek isterseniz ne neredeydi, ne nereye bağlıydı, hangi parça ne durumdaydı elinizde belge olsun. Güzel de arşiv olur bunlardan. Ayrıca tüm malzemeyi çıkarmayacaksanız neyi önce çıkaracağınıza dikkat edin. Sadece sap manyetiğini değiştirirken tüm bağlantıları sökmenin alemi yok, sadece sap manyetiğinin bağlı olduğu noktaları sökmek yeter. Neyse havyayı hafifçe sökülecek lehime dokunduruyoruz önce. Lehim eridiğinde ise pompa ile bölgedeki lehimi alıyoruz oradan. Pompa “Pööffpp” sesi ile içine çekiyor eriyik lehimi zaten. Bölge eski lehimden temizlenince sola ters pensi alıp sağdan havya ile bölgeyi ısıtarak bağlantıyı kurtarın oradan. Eğer kablo halka şeklindeki bir terminale düğümlenmediyse kolayca çıkar zaten. Aşağıda kablolarından güzelce temizlenmiş bir switch örneği görülmekte. Bu arada şunu aklınızdan çıkarmayın; kullandığınız havyanın metal bölümüne ya da ucuna ASLA dokunmayın. O bölgede sıcaklığın 400°C civarında olması bence gerekli açıklama olur. Ayrıca lehimleme işiniz bittiği zaman havyanızı havya ayağına koyun ve lehimlenmiş bölgelere dokunmadan önce o noktaların iyice soğuduğundan emin olun.

Söktük mü bağlantıları? Fevkalâde. Eski manyetiklerimizi veya parçaları çıkardık koyduk kenara, yenilerini yerlerine yerleştirdik, gerekli vida işlerini hallettik, kablolarını içerideki kanaldan elektronik parça havuzuna uzattık. Bu aşamada şöyle bir durum var; yeni manyetiklerin uçlarınız hazırlamıştık ya, uçları kesilmiş kabloları havuza uzatmak zor olur biraz. Bunun için iki seçeneğiniz var; ya uçları az önce bahsettiğimiz gibi hazırlarsınız ve uçları bir parça koli bandı yardımıyla sıkıca paketleyip öyle kanaldan geçirerek gitar havuzuna uzatırsınız, ya da kablo ucu hazırlamayı tam bu aşamaya bırakırsınız. Yani yeni manyetikleri gövdeye taktıktan sonraya… Seçim sizin. Ben sıklıkla ilk seçeneği seçmiş buluyorum kendimi, hem unutuyorum, hem de havya ısınsın diye beklerken boş boş durmak bana gelmiyor.

Evet yeni cici manyetiklerimiz lehimlenmeye hazır mı? Alâ. Şemadan yapılacak bağlantılar kontrol edildikten sonra ilk bağlantımızı yapmaya başlayabiliriz. 

Lehimleme yapmadan az önceki ilk hamlemiz kablonun bağlantı yapılacak konuma hafifçe tutturulması olmalıdır. Switchin boşlukları iyi bir örnek olabilir. Kabloları halka şeklindeki terminallere (yukarıdaki foto) sıkıca düğümlemek veya bağlamak gibi abartmayın zira sökmeniz gerekirse karın ağrısı olur.

 Sadece manyetik kablosu, siz havya ile dokunurken yerinden çok kaçmayacak kadar olsun yeter. Akabinde ve detayında lehim yapılacak yüzey biraz ısıtılmalı. Lehim bölgesi ısındıktan ve havya ucunda bir damla kadar lehim erittikten sonra uçta hazır bekleyen eriyik malzeme lehim yapılacak noktaya sürülür. Eğer bir kaplama vs. yoksa lehim uygulanan bölge, ergimiş malzeme tarafından ıslatılır ve temiz bir lehim yapılmış olur. İyi bir lehim gümüşi parlak metalik olur ve bir mercimek tanesi gibi lehimlenecek alanı düzgünce kaplamalıdır. Yukarıdaki fotoda iyi bir lehimin nasıl görünmesi gerektiğini görebilirsiniz. Bu fotoda solda görülen foto bir volüm potudur ve üzerine lehimlenen çok sayıdaki toprak bağlantısı temiz ve düzenli bir şekilde olduğuna dikkat çekerim. Sağdaki fotoda ise Japonya üretimi bir Fender Jaguar’ın orjinal fotosudur (her iki fotodaki lehimlerin nasıl parlak olduğunu gözden kaçırmayın). Lüzumundan fazla lehim de kullanmayın, abartmaya gerek yok. Fazla lehim fazla sıcaklık anlamına gelir ve çok iyi bir şey değildir. Kötü bir lehim ise donuktur, üzerinde çeşitli kirlilikler de bulunabilir. Fazla kirletici içeren veya yeterli sıcaklık uygulanarak, muntazam şekilde ergitilememiş lehimler donuk ve mat bir şekilde görülür ve bunlara “soğuk lehim” denir. Gitar elektroniklerinde de gürültüden “çıt pıt” seslerine kadar çeşitli negatif katkısı vardır bu soğuk lehimlerin. Mutlak kaçınılması elzemdir. Aşağıda ise kötü lehime örnek olabilecek, 2-3 sene evvel çekmiş olduğum bir fotoyu görebilirsiniz. Aktif bir manyetiğin pile bağlantısını sağlayan bir lehimdi ve sorunlu gitara teşhis koyup kapağı açtığımda epey şaşırtmıştı. Gerçi bu konuda dumur rekoru, aldığım bir gitarın içinden çıkan ve manyetik kablolarına lehim sürme zahmetine bile girmeyip sadece düğüm edip bırakan vatandaş yaşatmıştı, hakkını yemeyeyim. Siz sakın böyle işler yapmayın, donuk ve mat görünüşlü lehimleri “olduğu kadar” deyip bırakmayın, temiz ve düzgün iş çıkarmaya alışın.

Yaptığınız iş içinize sinmezse lehimi pompayla çekin, tekrar yapın. Lehimi ergitirken çıkan buharı da solumamaya dikkat edin ve sakın yaptığınız taze lehime üflemeyin. Hemen değil…

SONUÇ VE KONTROL : SABRIN SONU SELAMET VEYA ÖMÜR TÖRPÜSÜ

Bu işlemleri şemadan belirlediğiniz tüm bağlantılar tamamlanıncaya kadar yapıyorsunuz. Nihâyetinde, yani tüm bağlantıları ve toprakları hallettiğinizde öncelikle amfiye takarak tornavida yardımıyla beklediğiniz sonuca ulaşmış mısınız önce onu kontrol ediyorsunuz. Seçici anahtarı (switch) 1. konuma getirdiğinizde köprü manyetiğinden, 2.’ye getirdiğinizde artık olması gereken neyse o sesleri alıyor musunuz, tornavida ile dokunduğunuzda TIK, TIK, TIK diye ses geliyor mu ona bakın. Dikkat etmeniz gereken şeylerden ilki şu; misal 4. konuma getirdiğinizde olması gereken şey humbuckerın split olması ise, gerçekten split olup olmadığını tornavidayla her iki bobine de vurarak anlarız. Çalışan bobinden güçlü ve net bir şekilde TIK, TIK sesi gelecektir. Yani bağlantınızın gereği ne ise (tek bobin çalıştırmak, farklı manyetikleri aynı anda çalıştırmak vs.) onu yaptığından net bir şekilde emin olmamız lâzım. Diğer bir konu ise dip gürültüsü konusunda sağlıklı bir teşhis koymaktır. Bunun için denemenizi yapacağınız mekanın elektrik hattı topraklı olmalı, özellikle single veya P90 gibi manyetikler söz konusuysa CRT monitör, TV, fluoresan lambalar gibi gürültü kaynakları kapatılmalı, noise gate gibi bir ünite söz konusuysa kapatılmalı hatta mümkünse sadece gitar-kablo-amfi üçlüsü ile değerlendirme yapılmalı ve son olarak kablonuzun gürültüsüz olduğundan da emin olmanız gerekmekte. Basit gibi görünüyor olabilir ama her şeyi tam olmasına rağmen saatler veya günler harcayıp kaynağını bulamadığınız gürültülü bir bağlantının kaynağı aslında bağlantınız olmayabilir ve siz de beyhude yere ömrünüzden ömür yitiriyor olabilirsiniz, yaşanmamış şeyler değil bunlar.

Bittiğinde, her şey tamamsa, telleri takarak hemen bir deneme yapın. Gürültü var mı diye tekrar bakın. Her şey yolundaysa yepyeni manyetiklere sahip gitarınız hazır. Toparlayın bakalım etrafı. Ama gitarı toparlamadan önce bırakın sıcak malzemeler güzelce soğusun.

Tam da bu aşamada bir ricam olacak. Eğer bu yazıyı vesilesiyle manyetik değiştirme işlemini öğrenip, uygulayacak olursanız bana mutlaka yaptığınız işi gösterecek bir fotoğraf istiyorum. Hani tedaviden önce, tedaviden sonra fotosu hesabı. Beni de bu işlerde motive edecek olan bu gibi minik şeyler işte…

Bazı İpuçları ve Önemli Noktalar;

·      Tüm bağlantıları doğru ve nizami yapmanıza rağmen olması gereken neticeyi alamıyorsanız, yeni parçaların veya manyetiğinizin doğru çalıştığından emin olun. Yeni almış olduğunuz pot, manyetik veya switch %100 çalışıyordur demek değil. Bu işlerde doğru teşhisi ne kadar hızlı koyabilirseniz kafanızdaki saçların beyazlama süreci o kadar yavaş olur.

·  Dip gürültüsü yaşamamak, yaşatmamak bu işlerde esastır. Temiz iş çıkarırsanız bu olasılığı en aza indirebilirsiniz. Bu gürültüyü en aza indirmeyle alakalı önümüzdeki aylarda da bir şeyler yazarım talep gelirse…

·       Çıkardığınız eski parçaları potları filan saklamayı adet haline getirmeyin, hele de doğru çalışmıyorlarsa. Bu parçaların çoğalıp el attığınız her bir yerden fırlama yetenekleri vardır.

·       Kapasitör ve dirençler ile çalışırken ters-pensinizi bu komponentlerin metal bacaklarının biraz üst kısmına tutturun. Lehim yaptığınız uçta oluşacak sıcaklık kapasitör veya direncin kendisine zarar verebilir zira.

·      Manyetik veya parça değiştirmeden önce doğru parçaları aldığınızdan emin olun. Bazı potansiyometrelerin boyun kısımları bazı gitarlar için kısa veya uzun olabilir. Hatta şaft çapları da tüm gitarlara uymaz. Çoğu 5 yollu switch özellikle stratlar için üretilmiştir ve Ibanezlerin, ara pozisyonlarda (2. ve 4. konumlar) humbuckerları otomatik split edebilen switchleri gibi çalışamazlar. Dolayısıyla alacağınız parçaların boyutları, performansı ve yetileri, potların dirençleri (250K, 500K, 1M gibi) hakkında ciddi bir ön çalışma yapın mutlaka ki iş başında deliğine sığmayan bir pot, vida delikleri örtüşmeyen bir switch, iş sonunda aşırı boğuk veya aşırı cırtlak bir ton gibi ömür törpüleri ile karşılaşmayın.

·   Bir manyetiğin dc direncini ölçmek ve çalışıp çalışmadığını anlamak için multimetrenizi kullanabilirsiniz. Multimetrenin ayarını 20K’ya (Şekil 2’de görüldüğü üzere) getirin. Kırmızı ve siyah olarak iki terminali var. PAF tipi tek kablolu manyetiklerde, strat singlelarında vs. bunlardan birisini manyetiğin bir kablosuna (hot olana mesela), diğerini ise strat/tele manyetiklerinde diğer kabloya (siyah veya beyaz olur genelde), tek iletkenlilerde ise dıştaki metal zırha temas ettirerek ölçüm alabilirsiniz. 4 iletkenlilerde ise bobinleri ayırmaya yarayan kabloları, yani teknik olarak kuzey sarım bitiş ile güney sarım bitiş kablolarını birbirine geçici olarak tutturmanız lazım gelir. Bu kablolar DiMarzio’da siyah ve beyaz, Seymour Duncan’da kırmızı ve beyaz, Gibson’da  beyaz ve yeşil renktedir. Bu kabloları tutturduktan sonra canlı (hot) kablo ile toprak (ground) kablosunu multimetre terminallerine temas ettirip ölçüm alabilirsiniz. Eğer bu işi düzgün yapıyorsanız, ancak buna rağmen multimetreden okuma alamıyorsanız manyetiğiniz bozulmuş olabilir. O vakit İstanbul taraflarında olanlar Fatih Yılmaz’a, Eskişehir taraflarındaysanız da bana ulaşabilir.

Tarafımdan yazılmış olan bu içerik Sound Dergisindeki "Gitarizm" Köşesinde yayımlanmıştır. İzin alınmaksızın ve/veya "TAM" kaynak gösterilmeksizin alıntılanması, kopyalanması durumunda derginin yayımcı şirketi gerekli her türlü yasal yaptırımlara başvurmaya yetkilidir.