Elektrik Gitar ve Bas Yapımında Yaygın Olarak Kullanılan Ağaçlar Bölüm 2 (In Turkish)

Elektrik Gitar ve Bas Yapımında Yaygın Olarak Kullanılan Ağaçlar (2.Bölüm)

Maun [Mahogany – sıklıkla Swietenia, Khaya ve Entandrophragma türleri. Örneğin Khaya Ivorensis (Afrika Maunu) ve Swietenia Macrophylla (Honduras Maunu gibi)]: Üç kelime; Gibson Les Paul! Tipik bir Les Paul nasıl karakterize edilebilir? Sıcak ve yumuşak tonlar, sonsuz ses uzaması (sustain), hayvan cesedi misali bel büken bir ağırlık, şeffaf veya yarı şeffaf modellerinde her taraftan, altın rengi üst kapak olanlarda (goldtop) sadece arka tarafta görülebilen şahane damar yapısı ve artık biraz da fiyat… İşte tüm bu özellikleri belirleyen (Dikkat: Skala uzunluğu, sap ve gövde kalınlığı, tuşe ağacı, köprü ve üst eşik gibi önemli diğer faktörler göz ardı edilmemeli!) ana etmenlerin başında maun gövde ve sap yatmakta…

Gitar dünyasının, bence, en güzel ağaçlarından birisidir ve kendi adıma üzerinde alevli veya yanardönerli bir Akçaağaç kapakla servis edilirse tadından yenmez Günümüzde gitar gövdesi olarak yaygın ölçekli kullanılan çeşitli maun türleri mevcuttur. Bunların en meşhuru Honduras Maunudur. Eskiden Honduras maunu çok aşırı bir şekilde kullanılırdı. Eski Les Paul’lerin, sanıyorum, tamamı Honduras bölgesinden nasiplenmiştir hatta. Şu an ise CITES tarafından koruma altında bir ağaç türü olduğu, yani soyu tükenme tehlikesi söz konusu olduğu için bulunması zor, en azından amerika kıtası haricinde durum bu ve bulunduğunda da fiyatlar katlana katlana çıkıyor karşımıza. Hele bir de iyi koşullarda yıllanmış filansa hiç sormayın. O sebeple karşınıza çıkacak 1000-2000 dolar aralığındaki bir gitarın Honduras olma ihtimali göreceli olarak düşük, onu belirteyim. Piyasada en sıklıkla dönen modellerde sıklıkla rastlanan türler genelde Khaya Ivorensis yani Afrika Maunudur veya sapeli maunudur. O da güzeldir, o da candır. Honduras biraz daha hafiftir ki en büyük avantajlarından birisi de bu.

Görsel anlamda kızıl kahve renklidirler. Şeffaf cilalandıklarında altın renkli parıltılı (simli gibi) da görünürler. Açık tanelere sahip ve geniş gözenekli olup çok sıkı bir dokuya sahiptirler. Bu yönüyle dişbudağa benzeseler de ondan çok daha yoğun ve sık gözenekli bir dokuya sahiptir. Bu yüzden maun gitarlar tam bir “sırt/bel düşmanıdır”. Ful masif gövdeli bir maun gitarı elinize ilk aldığınızda sadece “biraz” ağır gibi gelir ancak o gitarla 2-3 saatlik bir sahneden sonra emin olun gözünüze ilk geldiği kadar güzel gelmez Bu sebepten dolayı Gibson uzun süredir Les Paul modellerinde 9 adet ağırlık azaltma boşluğu (weight relief) ve/veya havuz oyma (Chambering) gibi denemelere başvurmuştur ki bu olaylar ve gitar tonundan götürdükleri ile hala tartışmalıdır (bu konuda www.gitarpedal.net forumlarında derinlemesine bazı makaleler mevcut, merak eden olursa). Fakat maalesef havuz oyma yöntemini bu kadar masum bulamıyorum Les Paul’lerde. Adamlar öyle bir havuz açıyorlar ki özellikle köprü bölgesinde bile ciddi ağaç kaybı var. Dünyanın gitar tamiri&modifikasyonu konusunda en ünlü lütiyelerinden Dan Erlewine’ın çok güzel bir sözü var bu konuda; “Gitarın köprüsü, gitarın kalbidir” diye. İşte o kalp noktası güçlü olmalı. Olmalı ki tonalite/sustain olması gerektiği gibi yüksek seviyede olsun. Bununla birlikte şunu da asla göz ardı etmemeli ki bir gitarın tonu iyi ise, iyidir. Yani bir gitar da havuz açılmış diye illa kötü tınıyacak diye mutlak bir kaide yok. Epiphone da Les Paul’lerinde bu havuz açma işini abartanlardandır, onu da anımsatalım.

Tonalite olarak oldukça sıcak (gavurların “warm” dediği) ve yumuşak, naif tonlara haizdir. Hem temiz seslerde hem de distorsiyon altında dolu dolu tonlar sunar. Yüksek yoğun yapısı sebebiyle sustain konusunda canavardır. EQ olarak ise basları hacimli ve doludur. Midler ise bas midler (bas bölgeye daha yakın olan alt midler) tarafından baskıncadır. Tiz midler nispeten daha az olmakla beraber tizler yumuşak bir şekilde belli eder kendini. Bu hali ile tipik rock ve metal türlerine oldukça uyumludur. Boş gövde gitar yapımında kullanıldığında cazın, o kendine özgü yumuşak ve koyu sounduna çok iyi giden bir yapı gösterir. Hatta katı gövde halinde bile, doğru konfigürasyonlar ile elektrikli caz/füzyon türlerine çok iyi gider. Hacimli ve nispeten koyu tonalitesi sebebiyle sert metal türlerinin gitaristleri tarafından da tercih edilmesini sağlar. Ayrıca gitar perdesinin üst bölgelerinde (~12. perde ve sonrası) doğal armonikler ve natürel tonlar arasında çok iyi bir dengeye sahiptir. Böylelikle o bölgelerde notalar kızılağaç veya dişbudağa nazaran daha zengince gelir. 

Tonal yapısını biraz daha zenginleştirmek ve/veya tiz ve tiz midlerden kazanç sağlamak adına yaklaşık bir cm kalınlığında Akçaağaç kapak kaplaması yapılabilir. Bu yapıldığında akça kapak üst midlerin bir kısmını götürecektir. Bunun sebebi akçaağaçta bu frekansların var olmaması değil, bu üst mid yapısının maununkinden çok farklı olmasındandır. Bu ikisinin beraber bulunduğu bölgede bu üst midler bir miktar kesilmeye uğrar, böylelikle. LP ve türevlerinin sahip olduğu “yumuşak” tonalitenin altında da bu yatar biraz da… Neyse eğer bu akçaağaç kapak görsel motifli (alevli veya janjanlı vs.) olursa netice son derece zarif, eşsiz, çekici ve güzel olabilir.

Maun gitar modellerinden bazılarını örneklemek için; Gibson Les Paul ve Gibson üretim hattının çoğunu(SG, Explorer, BFG vs.), pek çok PRS gitar modellerini (513, Tremondi, Custom,SC245 ve SC250 serisi gibi), Ibanezin en prestijli üretimi olan J Custom serisinin çoğu, RG3120, incecik S serisinin tamamı, RG3520Z, RGA serisi, Artist serisi, Xiphos serisi, JS6, JS6000, JS1600, K7 ve APEX serisi, ESP’nin Eclipse ve M serisinden bazı modeller anımsanabilir. Fender’in ise aklıma sadece 1-2 örneği geliyor Tele-Sonic model telecaster gibi.

Bu Honduras Maunu

Bu Afrika Maunu

Bu da Sapeli maunu

Ceviz (Walnut - Juglans Nigra): Dişbudak-vari tane yapısına sahip, fakat maun gibi eşyapılı/düzenli bir yoğunluğa sahip olan koyu kahve renkli bir ağaçtır. Maundan daha sert ve yoğun olduğundan dolayı tonalite daha parlakçadır. Ancak açık taneli yapısı bazı frekanslarda bastırılmış bazılarında ise dinamik olarak beliren karmaşık bir mid frekans yapısı gösterir. Ritimlerde genizden gelen sesler gibi (koyu baritonumsu bir erkek sesi misali) bir tonal tepkiye karşılık sololarda parlayan bir tonalite gözlenebilir. Diğer bazı ana gitar ağaçlarına göre belirgin avantajları vardır. Dişbudak gibi enerjik atakları ve katı basları mevcut iken maun gibi yumuşak tizlere ve kızılağacın dokulu mid yapısına sahiptir aynı zamanda. Ana dezavantajları ise öncelikle çok ağır olması ve soundu konusundaki inadıdır. Gelişigüzel manyetik değişimlerine pek tepki vermez, manyetik seçiminin gitarın kendi bireysel tonalite ve EQ dengesine göre çok iyi ayarlanmış olması gerekmektedir. Cevizden yapılmış bir gövde , diğer ana gövde ağaçlarına göre çok daha belirgin bir şekilde dikte eder. Ayrıca gövde bloğu çok ağır olursa, mid frekansları gerekenden çok daha fazla boğar ve cansız bir sound oluşturur, bu sebeple ceviz gövdeli gitar seçerken açık tanelere sahip ve biraz da hafifçe olanını seçmek icap eder ki ana gitar frekansları yeterince titreşebilsin.

Türkiye’de, özellikle Adana civarında harikulade figürlere sahip cevizler mevcut. Ancak onları, epey süre önce tüfek dipçiği yapan firmalar keşfettiği için, muhteşem gövdeler veya gövde üst kaplaması yapılabilecek potansiyeldeki, uluslararası lütiye pazarlarında büyük ilgi görebilecek ahşap parçalarının ultra yüksek ücretler karşılığında satıldığına şahit oluyoruz. 

Koa (Koa - Acacia Koa): Aslen bireysel tecrübem olmayan bir ağaç bu Koa. Oldukça nadir bulunan egzotik türlerden birisi. Sadece Hawaii tarafında bulunuyor ve bölgenin geleneksel ağaçlarından da birisi. Hani Hawaii ile alakalı filmlerden bildiğimiz küçük gitarları, yani ukeleke, vardır ya, onların yapımında ve çok pahalı akustik gitarların ön ve arka kapaklarında kullanılır. Açık tondaki kahve bal rengi arası renklidir. Figürlü koa diğer ağaçların hiçbirinin sahip olmadığı kadar derinlik etkisine (3 boyutluluk etkisi) sahiptir. Maundan ve cevizden daha yağlı hissiyatlı, maundan daha yoğundur. Ceviz kadar parlak tonlara sahip değildir. Yağlılık hissiyatı gülağacı (rosewood) gibi olduğundan dolayı pena ataklarında bir miktar tiz frekansı sönümler. Ancak yoğunluğu sebebiyle bu olay biraz toparlanır ve uç noktalara geçmez. Genel anlamda midler belirgin, tiz tepkisi yumuşaktır. Baslar oldukça net ve temiz olsa da seviyesi benzerlerine göre biraz azalmış durumdadır. Bu yapı daha az dinamik ve daha sıkışık ancak oldukça da tatlı ve iyi bir sound yaratır. Özellikle de sert bir çalım tarzı olanlar için. Çok albeni sahibi bir ağaç olmasına karşın nadir bir tür olmasından dolayı ÇOK pahalıdır. Hele figürlü koaların yanına yaklaşılmaz.


Koa içerikli gitarlara iki örnek Reb BEACH’in (Winger, Whitesnake) imzalı modeli olan Ibanez RBM2NT ve Suhr RBM’ yi verebiliriz.

Haziran 2009 tarihli YUXEXES dergisi, Gitardaki Sarmaşık bölümünde yayımlanmıştır. İzin alınmaksızın ve/veya "TAM" kaynak gösterilmeksizin alıntılanması, kopyalanması durumunda derginin yayımcı şirketi gerekli her türlü yasal yaptırımlara başvurmaya yetkilidir.

Barış ŞAHİN